Çocuklarda Zatürre (Pnömoni)
Virüs veya bakteri gibi enfeksiyon etkenlerinin akciğerlerde iltihaplanmaya yol açmasına zatürre (pnömoni) denir.
Aileleri en çok kaygılandıran hastalıklardan biridir ancak yapılan tedavi ve aşılar ile zatürreden korunmak mümkündür.
5 yaş altı çocuklarda, mevsim olarak da sonbahar, kış, ilkbahar aylarında zatürreler daha sık gözlenir.
Çocuklara zatürre nasıl bulaşır?
Enfeksiyonu olan bir kişiden solunum yolu ile bulaşır.
Yine enfeksiyonlu kişilerin eşyaları ve ellerinden bulaşması da söz konusudur.
Bazen geçirilen viral enfeksiyonlar sonrasında bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla zatürreye neden olan ikincil enfeksiyonlar da gelişebilir.
Çocuklarda zatürre (pnömoni) enfeksiyonuna zemin hazırlayan risk faktörleri
- Anne sütü ile beslenememe
- Prematürelik ve düşük doğum ağırlığı
- 1 yaş altı bebekler
- Malnütrisyon
- Altta yatan hastalık varlığı (doğumsal kalp hastalığı, diyabet vb.
- Yetersiz aşılama
- Kalabalık yaşam koşulları (geniş aile, kreş vb)
- Ev içi (sigara) ve ev dışı hava kirliliği
- Sağlık hizmetlerine ulaşamama
- D vitamini eksikliği
Çocuklarada zatürre (pnömoni) belirtileri nelerdir?
- Ateş, huzursuzluk, iştahsızlık, kusma
- Öksürük
- Hızlı nefes alıp verme
- Hırıltı
- Solunum güçlüğü belirtileri (göğüste çekilmeler vb)
- Ciddi solunum güçlüğü durumunda morarma, inleme, solunum kaslarının daha çok çekilmesi ve burun kanadı solunumu gerçekleşir. Bu durum söz konusu ise kesinlikle en yakın sağlık kurumu acil servisine başvurmak gerekir.
Çocuklarda zatürre etkenleri nelerdir?
Çocuklarda ay ve yaşlara göre en sık görülen zatürre etkenleri farklılıklar gösterir.
Virüslere bağlı zatürreler 5 yaş altı çocuklarda daha sık gözlenir. (RSV, influenza vb)
Yenidoğan dönemi dışında görülen en sık bakteriyel etkenler pnömokoklardır. Okul öncesi çocuklarda sık gözlenir. 3 ay-2 yaş arası sık gözlenen diğer bir etken Haemophilus İnfluenza olup yapılan aşılamaların sayesinde önemli derecelerde bu bakteriyel etkenlerde azalmalar gözlenmiştir.
Atipik zatürre etkenleri daha sıklıkla 5 yaş üstü okul çağı çocuklarında ve adölasanlarda gözlenir ve daha çok kalabalık ortamlardan bulaşması söz konusu olduğundan toplumdan kazanılmış pnömoni olarak adlandırılır.
Çocuklara zatürre tanısı nasıl konulur?
Çocuğun muayene bulgularının doktoru tarafından değerlendirilmesi gereklidir. Gerekli durumlarda akciğer grafisi ve kan testleri gibi laboratuvar yöntemlerinden de faydalanılarak zatürre tanısı konulur.
Çocuklarda zatürre tedavisi
Çocukların yaşına, klinik ve beslenme durumuna, düşünülen etkene göre tedavi yöntemleri değişebilir.
3 aydan küçük bebekler, solunum güçlüğü bulguları göz önünde bulundurularak hastanede takip edilmesi ve damar yolundan antibiyotik tedavisi ile izlenmesi uygundur
3 ay-5 yaş arası çocukların, muayene bulguları, beslenmesi, solunum güçlüğü bulguları, zatürreye neden olan etken ve radyoloji, laboratuar tetkikleri göz önünde bulundurularak ayaktan veya yatarak antibiyotik ve destek tedavilerinin düzenlenmesi gereklidir. Tedavilerin önerilen zamanlarda ve miktarlarda kullanılması ve ailenin kendi isteği ile kesmemesi uygundur.
5 yaş üstü çocukların da aynı şekilde hastaneye yatış kriterleri değerlendirilip ayaktan veya yatarak tedavisi düzenlenir.
Çocuklarda zatürreden korunma yolları
- Anne sütü ile beslenme sürdürülmelidir.
- Çocuğun normalde risk faktörü oluşturmaması açısından büyüme geriliğine yol açmayacak şekilde dengeli beslenmesini sağlamak gerekir. Hastalık zamanında bol sıvı gıdaların verilmesi, vitamin sağlaması açısından mevsiminde meyve ve sebzelerin tükettirilmesi önerilir.
- Solunum yolu enfeksiyonlu kişilerle temas olacaksa temas sonrası ellerin yıkanması ve hasta kişilere maske kullandırtılması uygundur.
- Ev içi ortam sık sık havalandırılmalı ve sigara içiciliği olmamalıdır.
- Hastalıkların yoğun görüldüğü mevsimlerde kalabalık ortamlarda bulunulmamalıdır.
- Rutin aşı şemasındaki pnömokok aşısı, h.influenza aşısı, suçiçeği ve kızamık aşılarının, özel aşılardan influenza aşısının uygulanması ile en sık görülen zatürre etkenlerinden korunmak mümkündür ve görülen vakalarda azalma olduğu izlenmiştir.
