Çocuklarda İshaller

İshal, bir gün içerisinde büyük çocuklarda üçten fazla sulu dışkılama veya sadece anne sütü alan bebeklerde alışılmıştan daha sık ve sulu kıvamlı dışkılama bozukluğu olarak tanımlanabilir.

Akut İshaller, iki haftayı aşmayan ishallerdir ve çoğunlukla enfeksiyonlara bağlıdır.

Kronik ishaller, bir aydan fazla süren ishallerdir, çoğunlukla barsağın süregelen bir rahatsızlığında (barsağın emilim bozuklukları, sindirim bozuklukları, yapısal veya transport bozuklarında), immün sistem veya bazı hormonal hastalıklarda gözlenebilir.

Çocuklarda en sık ishal nedeni olarak gördüğümüz akut ishallere yol açan etkenlerin başında viral enfeksiyonlar (Rotavirüs, Norwalkvirüs, Astrovirüs, Enterik Adenovirüsler vb.) gelmekle birlikte bakteriler (Salmonella, Shigella, E.Coli vb.) ve  paraziter enfeksiyonlarda (Giardia, Entamoeba histolitca vb)  buna neden olur.

Özellikle yaz aylarında hava sıcaklığının artması ile açıkta kalan besinlerde mikroorganizmalar daha kolay üreyerek kusma ve ishal bulgularına yol açabilir. Hijyen ve saklama koşullarına uyulmayan yerlerde satılan dondurma, ketçap, mayonez, sütlü ve kremalı besinler, deniz ürünleri,  pirinçli ve etli yiyeceklerin yenmesi enfeksiyon etkenlerinin alınması açısından risk oluşturur.

Yine yaz tatili döneminde çocuklar için daha çok tercih edilen havuz suyundan ishal etkenlerinin bulaşma ihtimali fazladır. İçme sularının da güvenilir kaynaklardan içilmemesi, sebze ve meyvelerin  iyi yıkanmaması halinde yine bu etkenlerle karşılaşma olasılığı yüksektir.

Genel durumu iyi olan, kusma ve ateşi olmayan ve ishal sayısı normalin biraz üstünde olan çocukların evde beslenmesi düzenlenerek ve sıvı alımı arttırılarak takip edilebilir.

Bol su, ayran ve yoğurt gibi probiyotik besinler, haşlanmış patates, yağsız pirinç pilavı ve makarna, meyvelerden muz öncelikli olarak verilebilir.

Yağlı ve şekerli gıdalar verilmemelidir.

Anne sütü verilen bebeklerin ise anne sütüne devam edilmesi ve anne sütü yerine başka formül mamalar verilmemesi uygundur. Anne sütü, hem beslenmenin sürmesi ve sıvı kaybı bulguları gelişmemesi açısından hem de bebeklerin bağışıklığını arttırmak açısından çok önemli bir besin kaynağıdır.

Ateş, kusma ve ishalin eşlik ettiği çocukların bir sağlık kurumu veya hekimleri tarafından değerlendirilmeleri ve sıvı kaybı bulgularının olup olmadığı açısından takip edilmeleri gereklidir. Çocuğun idrar çıkışı, kusma ve ishal sayısı önemlidir.  Sıvı alamayan çocuklarda sıvı kaybı bulguları erişkinlere göre daha hızlı oluşur. Önlem alınmadığında çocuklarda metabolik bozukluklar, elektrolit dengesizlikleri, böbrek yetmezliği ve bilinç bulanıklığına kadar varan bir tablo gelişebilir.

Tedavide amaç vücudun ishal ve kusma nedeni ile kaybettiği sıvı ve tuzları yerine koymak ve beslenmesini sürdürmektir.

Hekim tarafından değerlendirilen çocuğun sıvı kaybı bulguları hafif ve orta derecede ise tuzlu ve şekerli sıvılar olarak bilinen oral rehidrasyon sıvıları (ORS) kullanılabilir.

Ancak ağır sıvı kaybı olan ve ağızdan alamayan çocukların ise IV sıvı tedavisi ile sağlık kurumlarında takibinin yapılması uygundur. Sıvı kaybı bulguları olan çocukların kan tetkiklerinde kan şekerine,  iyon dengesizliğine ve organ yetmezliği açısından özellikle böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi gereklidir.

Yapılan dışkı tetkikleri ile viral, bakteriyel ve paraziter enfeksiyonlar tanımlandıktan sonra gereğinde antibiyotik tedavisi verilir. Viral enfeksiyonlarda antibiyotik tedavisi verilmez!!!

İshal kesici ilaçların kullanılmaması gereklidir.